طلاق توافقی نوعی از طلاق است که در آن زن و شوهر با یکدیگر بر سر جدایی به توافق می‌رسند. برای انجام طلاق توافقی، مدارکی همچون شناسنامه، کارت ملی طرفین و سند ازدواج مورد نیاز است. مراحل و شرایط این نوع طلاق شامل ثبت‌نام زوجین در سامانه تصمیم طلاق و پس از آن، ارائه دادخواست به دادگاه خانواده از طریق دفاتر خدمات قضایی می‌باشد.
همان‌طور که قانون به ازدواج احترام گذاشته و برای ساماندهی آن قواعدی را وضع کرده است، طلاق نیز به عنوان یک راه‌حل برای حل اختلافات و مشکلات جدی در نظر گرفته شده است. با وجود اینکه طلاق عملی ناخوشایند محسوب می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است زوجین به توافق نرسند و چاره‌ای جز جدایی باقی نماند. به همین دلیل، قانون انواع مختلفی از طلاق را پیش‌بینی کرده که شامل طلاق از طرف مرد، طلاق از طرف زن، و طلاق توافقی است.
در طلاق توافقی، زن و شوهر ابتدا درباره حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی خود به توافق می‌رسند و سپس اقدام به ارائه دادخواست و مراجعه به دادگاه می‌کنند. با اینکه طلاق توافقی نوعی دعوای طلاق است، اما از نظر برخی تشریفات دادگاهی با دیگر انواع طلاق تفاوت‌هایی دارد.
با توجه به تفاوت‌هایی که در تشریفات طلاق توافقی وجود دارد، در این مقاله به توضیح روند و شرایط این نوع طلاق می‌پردازیم و سپس مراحل طلاق توافقی، شرایط آن، نحوه درخواست، مدارک لازم و در نهایت روند رسیدگی به طلاق توافقی را در دیجی کورو بررسی خواهیم کرد.
طلاق توافقی چیست؟
طلاق توافقی یکی از انواع طلاق است که در آن، زوجینی که قصد جدایی دارند، ابتدا بر سر مسائل مالی مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و اموال مشترک، و مسائل غیرمالی همچون حضانت فرزندان پس از طلاق، به توافق می‌رسند و سپس به دادگاه مراجعه می‌کنند. دادگاه نیز، در صورتی که توافق زوجین با قوانین الزام‌آور کشور مغایرت نداشته باشد، حکم به طلاق توافقی می‌دهد که این حکم به عنوان گواهی عدم امکان سازش شناخته می‌شود.
طلاق توافقی ساده‌ترین و کم‌دردسرترین نوع طلاق است و به دلیل رسیدگی و صدور رای در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به یکی از انواع رایج طلاق تبدیل شده است. علاوه بر این، مراحل طلاق توافقی بدون نزاع و درگیری بین طرفین انجام می‌شود و احتمال بروز اختلافات آینده را به حداقل می‌رساند.
برخلاف تصور عمومی، در طلاق توافقی لزوماً زن مجبور نیست مهریه خود را ببخشد یا از حقوق قانونی خود صرف‌نظر کند؛ بلکه هر توافقی که میان زوجین حاصل شود، معتبر خواهد بود.
در طلاق توافقی، سازش و توافق میان زوجین می‌تواند به چند روش مختلف انجام گیرد. این توافق ممکن است در دفتر اسناد رسمی و از طریق تنظیم یک سند رسمی صورت گیرد. همچنین، زوجین میتوانند توافقات خود را به‌صورت یک سند عادی تنظیم کنند که در جلسه رسیدگی دادگاه مورد تأیید قرار می‌گیرد. در نهایت، امکان دارد که زوجین در همان جلسه دادگاه رسیدگی به طلاق توافقی، به توافق برسند و این توافقات در صورت‌جلسه دادگاه ثبت شود.
مرحله های طلاق توافقی
طلاق توافقی به دلیل اینکه نیازی به ارجاع به داوری ندارد، فرآیندی ساده‌تر و کوتاه‌تر نسبت به سایر انواع طلاق است. طبق قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، این مراحل به شرح زیر است:
1. مراجعه به مراکز مشاوره خانواده بهزیستی:
از آذرماه 1397، ثبت دادخواست طلاق توافقی تنها با ارائه گواهی عدم انصراف از طلاق که توسط مراکز مشاوره خانواده بهزیستی صادر شده، امکان‌پذیر است. برای این منظور، زوجین باید ابتدا در سامانه تصمیم طلاق ثبت‌نام کرده و سپس با انتخاب روز و ساعت مشخص، به مرکز مشاوره مراجعه کنند. عدم حضور در جلسات مشاوره نیز تبعاتی به دنبال دارد که باید به آن توجه شود.
2. ثبت دادخواست برای طلاق توافقی:
پس از تکمیل مراحل مشاوره و دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق، زوجین یا وکیل آنها باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست طلاق توافقی را ثبت کنند. این دادخواست پس از ثبت، به دادگاه خانواده مربوطه ارجاع داده می‌شود.
3. شرکت در جلسه های رسیدگی و صدور حکم:
پس از ارجاع پرونده به شعبه دادگاه، وقت رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می‌شود. در جلسه دادگاه، قاضی با بررسی توافقات طرفین و نظر مشاوره، گواهی عدم امکان سازش را که همان رای طلاق توافقی است، صادر می‌کند.
4. حضور در دفترخانه برای طلاق و اجرای صیغه طلاق:
پس از صدور رای، زوجین باید ظرف سه ماه به دفتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری کنند. عدم حضور هر یک از طرفین در دفترخانه مانع از ثبت طلاق خواهد شد.
شرط های طلاق توافقی
شرایط عمومی:
طلاق توافقی مانند دیگر انواع طلاق، نیازمند ثبت دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی است. اما تفاوت اصلی آن این است که در طلاق توافقی، هر دو زوجین باید برای امضای دادخواست حضور یابند. همچنین، پرداخت کامل حقوق مالی زوجه یا توافق بر سر آنها ضروری است. در نهایت، صدور رای طلاق توافقی مستلزم ارائه گواهی عدم بارداری و رعایت عده است.
شرایط اختصاصی:
در طلاق توافقی برخلاف سایر انواع طلاق، نیازی به ارجاع به داوری نیست. در عوض، زوجین باید پیش از تقدیم دادخواست، گواهی عدم انصراف از طلاق را از مراکز مشاوره خانواده دریافت کنند. همچنین، توافق بر سر تمام حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی ضروری است.
راهنمای درخواست برای طلاق توافقی
درخواست طلاق توافقی مانند سایر انواع طلاق، مستلزم ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی است. با این حال، تفاوت‌هایی وجود دارد؛ از جمله اینکه تا زمانی که گواهی عدم انصراف از طلاق از سوی مراکز مشاوره صادر نشده باشد، دادخواست ثبت نمی‌شود. همچنین، هر دو زوجین یا وکلای آنها باید برای امضای دادخواست در دفتر خدمات قضایی حضور داشته باشند.
مدارک لازم جهت طلاق توافقی
مدارک مورد نیاز برای طلاق توافقی شامل اصل و کپی شناسنامه، کارت ملی، و عقدنامه یا سند ازدواج است. همچنین، زن در صورت باکره بودن باید گواهی سلامت، و در صورت عدم بارداری باید گواهی عدم بارداری را به دفتر ثبت ازدواج و طلاق ارائه دهد. طلاق توافقی در صورت باکره بودن زوجه به صورت بائن و در غیر این صورت به صورت رجعی است.
مراحل رسیدگی به طلاق توافقی
هرچند روند رسیدگی به طلاق توافقی با توجه به اجباری شدن حضور در جلسات مشاوره کمی طولانی‌تر شده، اما همچنان نسبت به سایر دعاوی از سرعت بیشتری برخوردار است. پس از اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق، دادخواست ثبت و به دادگاه ارجاع می‌شود. دادگاه با تشکیل جلسه، توافقات زوجین را بررسی کرده و رای طلاق توافقی را صادر می‌کند.
مدت زمان لازم برای طلاق توافقی
با توجه به تغییرات شرایط طلاق توافقی از آذرماه ۱۳۹۷ تا سال ۱۴۰۳ در تهران، اگر زوجین تصمیم بگیرند که مراحل را شخصاً و بدون وکیل طی کنند، ابتدا باید به سامانه نوبت‌دهی طلاق مراجعه کنند. با وارد کردن اطلاعات هویتی، یکی از مراکز غربالگری مشاوره در تهران را انتخاب می‌کنند.
مرکز غربالگری پس از ثبت اطلاعات زوجین و دلایل طلاق، آنها را به یکی از مراکز مشاوره تحت نظر بهزیستی استان تهران ارجاع می‌دهد. جلسات مشاوره حداقل ۴۵ روز و در ۱ تا ۵ جلسه برگزار می‌شود. تعداد جلسات بسته به شرایط زوجین و نظر مرکز مشاوره متفاوت است. پس از اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق، در صورت اصرار به جدایی، دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارسال می‌شود.
پس از صدور حکم دادگاه، زن و شوهر تا ۹۰ روز فرصت دارند به یکی از دفاتر رسمی طلاق در هر نقطه از کشور برای ثبت طلاق مراجعه کنند. این سه ماه از زمان صدور حکم قطعی دادگاه محاسبه می‌شود. اگرچه تکنیک‌هایی برای تمدید این مهلت وجود دارد، مانند ثبت اولیه در دفتر طلاق و مراجعه بعدی. این فرآیند به نحوی است که اجرای ثبت و تشریفات طلاق با سردفتر طلاق است، و نه لزوماً ثبت در شناسنامه در همان مدت سه ماه. این امکان وجود دارد که زوجین در این مدت دوباره به هم رجوع کنند.
در حال حاضر شعبه‌های دادگاه خانواده توافق زوجین یا وکلا را در دادخواست‌های طلاق یک‌طرفه می‌پذیرند، و وکلا از این طریق اقدام می‌کنند. مدت زمان رسیدگی در حالت فوری کمتر از یک هفته و در حالت عادی بین دو تا سه ماه است، که این مراحل بدون نیاز به حضور زوجین توسط وکلای دادگستری در تهران انجام می‌شود.
نکته: آنچه در طلاق توافقی اهمیت ویژه دارد، ابتدا توافق زن و شوهر بر انجام طلاق توافقی و سپس توافق درباره مهریه، حضانت فرزندان، مقدار نفقه و نحوه ملاقات است. همچنین، تعیین تکلیف اجرت‌المثل دوران زوجیت نیز اهمیت دارد.
مثال‌هایی از توافقنامه‌های طلاق توافقی:
- توافقنامه اول: زوجه از ۵۰۰ سکه مهریه، ۳۹۰ سکه را بذل می‌کند و زوج این بذل را قبول می‌کند. ۱۱۰ سکه به صورت هر سه ماه یک سکه پس از طلاق به زوجه پرداخت می‌شود. زوجه نسبت به نفقه و اجرت‌المثل ادعایی ندارد. حضانت فرزند ۴ ساله پسر با مادر است و پدر ۲۴ ساعت در هفته حق ملاقات دارد. پدر متعهد می‌شود که ماهانه مبلغ سه میلیون تومان به عنوان نفقه فرزند به مادر پرداخت کند.
- توافقنامه دوم: زوجین توافق کردند که در ازای کل مهریه که شامل ۳۱۴ سکه و هزینه سفر حج عمره است، یک دستگاه آپارتمان به زوجه انتقال یابد و زوجه مبلغ ده هزار تومان به عنوان بذل دریافت کند. حضانت فرزند مشترک تا سن بلوغ با پدر است و مادر هر جمعه ۲۴ ساعت حق ملاقات دارد.
نکات مهم:
- مدت زمان طلاق توافقی در تهران و کرج با توجه به شرایط پرونده متفاوت است و بین ۵ تا ۳۰ روز کاری طول می‌کشد.
- بدون حکم دادگاه، هیچ زن و شوهری نمی‌توانند به دفترخانه طلاق مراجعه کنند و ثبت طلاق بدون حکم دادگاه غیرممکن است. حتی اگر زوجین در خارج از کشور باشند، باید از طریق دادگاه اقدام کنند.
با این توضیحات، در حال حاضر اکثر شعب خانواده تهران دادخواست طلاق یک‌طرفه را که نیاز به مشاوره ندارد، به طلاق توافقی تبدیل می‌کنند. زمان دقیق انجام مراحل طلاق توافقی با توجه به تجربه و رویه‌های مختلف شعب دادگاه حدود ۱۰ تا ۳۰ روز کاری است.
برای دانستن محل دفاتر خدمات قضایی در هر شهر، می‌توانید به سایت عدل ایران قوه قضاییه مراجعه کرده یا با جستجو در گوگل اطلاعات لازم را کسب کنید. در طول مدت انجام مراحل طلاق، در صورت اعلام باکره بودن، زوجه باید به پزشکی قانونی مراجعه کند و در غیر این صورت، ارائه جواب آزمایش بارداری الزامی است.
قرارداد الکترونیک وکالت در سامانه ثنا چیست؟
سامانه ثنا یک سامانه الکترونیکی است که توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران برای ارسال و دریافت ابلاغیه‌ها و اطلاعات مرتبط با پرونده‌های قضایی راه‌اندازی شده است. هر شخصی که بخواهد در دادگاه‌های ایران پرونده‌ای داشته باشد، باید در این سامانه ثبت‌نام کند. این الزام شامل مواردی مانند طلاق توافقی نیز می‌شود، به طوری که زن و شوهر حتی در صورت داشتن وکیل باید در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده باشند. ثبت‌نام در سامانه ثنا بسیار ساده است و می‌توانید با مراجعه به نزدیک‌ترین دفتر خدمات الکترونیک قضایی این کار را انجام دهید. همچنین، امکان ثبت‌نام غیرحضوری و آنلاین از طریق سایت عدل ایران با احراز هویت برخط نیز وجود دارد.
وکالت در طلاق و سامانه ثنا
در مواردی که وکالت طلاق به یکی از زوجین داده شده و همسر در خارج از کشور است یا همکاری نمی‌کند، نیازی به نگرانی نیست. وکالت طلاق از سوی زن به مرد و بالعکس به راحتی امکان‌پذیر است و این امر توسط وکیل به سادگی انجام می‌شود. در این موارد، وکالتنامه ممکن است در خارج از کشور یا در دفتر اسناد رسمی داخلی تنظیم شود. با این حال، ثبت درخواست طلاق توافقی منوط به تفویض وکالت به وکیل رسمی دادگستری است.
ابلاغ الکترونیک و قرارداد الکترونیک وکالت
با راه‌اندازی سامانه ثنا و حذف ابلاغیه‌های قدیمی کاغذی، قوه قضاییه گام مؤثری در جهت مدرن‌سازی و بهبود فرآیندهای قضایی برداشته است. علاوه بر این، وکالت‌نامه‌های قضایی نیز به صورت الکترونیکی ثبت می‌شوند. این روند به این شکل است که با درخواست وکالت در یک موضوع خاص (مانند طلاق) از سوی مرد، وکیل از طریق سامانه ثنا کدی را برای موکل یا وکیلی که وکالت محضری از او دارد ارسال می‌کند. پس از اعلام این کد به وکیل، قرارداد الکترونیک وکالت ثبت می‌شود. موکل نیز می‌تواند هر زمان که بخواهد از مفاد قرارداد و مراحل رسیدگی به پرونده خود مطلع شوید برای مشاهده ابلاغیه جدید پیشنهاد می شود مقاله زیر را مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید: مشاهده ابلاغیه جدید با کد ملی و رمز شخصی
در صورتی که موکل خارج از کشور باشد و در سامانه ثنا ثبت‌نام نکرده باشد، وکیل محضری او می‌تواند با ثبت‌نام در سامانه ثنا مراحل لازم را انجام دهد. این فرآیند باعث می‌شود که نیازی به حضور فیزیکی موکل در دفتر وکالت نباشد. هرچند بهتر است برای امضای توافقنامه طلاق توافقی، زوجین حضور پیدا کنند، اما با وجود قرارداد الکترونیک وکالت، امکان وکالت از راه دور (مثلاً از شهرستان به تهران) وجود دارد. بسیاری از موکلین، بدون نیاز به حضور فیزیکی در تهران، میتوانند از طریق تلفن و سامانه ثنا وکالت خود را به وکلای دادگستری رسمی واگذار کنند و مراحل طلاق توافقی را پیگیری نمایند.
نتیجه گیری
اولین قدم برای طلاق توافقی، ثبت‌نام در سامانه تصمیم طلاق و اخذ نوبت مشاوره است. پس از شرکت در جلسات مشاوره و صدور گواهی عدم انصراف از طلاق، زوجین میتوانند با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، دادخواست خود را به دادگاه ارائه دهند. پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زوجین سه ماه فرصت دارند به دفتر طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری کنند. در صورت پایان این مهلت، باید مجدداً برای دریافت گواهی اقدام کنند.
طلاق توافقی به‌عنوان یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین روش‌های طلاق، در مقایسه با سایر انواع طلاق، فرآیندی کوتاه‌تر و کم‌تنش‌تر را برای زوجین فراهم می‌کند. با این حال، این نوع طلاق نیز نیازمند طی کردن مراحل مشخصی است که شامل مشاوره خانواده، ثبت دادخواست، حضور در دادگاه، و در نهایت ثبت طلاق در دفترخانه می‌باشد. طلاق توافقی به دلیل نیاز به توافق کامل زوجین بر سر مسائل مالی و غیرمالی، راهکاری مناسب برای زوجینی است که تصمیم به جدایی گرفته‌اند ولی تمایل دارند که این جدایی بدون درگیری و نزاع صورت گیرد.
سوالات متداول (FAQ)
1. آیا برای ثبت طلاق توافقی، حضور در جلسات مشاوره الزامی است؟
بله، از آذرماه 1397، حضور در جلسات مشاوره خانواده بهزیستی و دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق، پیش‌شرط ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.
2. آیا در طلاق توافقی حتماً باید مهریه بخشیده شود؟
خیر، در طلاق توافقی، زوجین میتوانند بر سر مهریه و سایر حقوق مالی به هر توافقی که خود صلاح میدانند برسند. الزامی برای بخشش مهریه وجود ندارد و هر توافقی که میان آنها صورت گیرد معتبر است.
3. چه مدارکی برای طلاق توافقی لازم است؟
برای طلاق توافقی، ارائه اصل و کپی شناسنامه، کارت ملی، و سند ازدواج الزامی است. در صورت باکره بودن زوجه، گواهی سلامت و در صورت عدم بارداری، گواهی عدم بارداری نیز باید ارائه شود.
4. آیا امکان اعتراض به رای طلاق توافقی وجود دارد؟
بله، رای طلاق توافقی مانند سایر احکام قضایی، قابل تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی است. اما اگر زوجین حق تجدیدنظر و فرجام‌خواهی خود را اسقاط کنند، رای قطعی شده و بلافاصله میتوانند به دفتر طلاق برای ثبت آن مراجعه کنند.
5. چه مدت پس از صدور رای طلاق توافقی می‌توان صیغه طلاق را جاری کرد؟
زوجین باید ظرف سه ماه پس از صدور گواهی عدم امکان سازش به دفتر طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری کنند. در صورت پایان این مهلت، آنها باید مجدداً برای دریافت گواهی اقدام کنند.
اگر سوال یا تجربه ای در خصوص مطالب فوق دارید در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید و قسمت آموزشی را همراه ما باشید.
نظرات کاربران