اگر مبلغ چک صادر شده پرداخت نشود، دارنده چک میتواند به بانک مراجعه کند و گواهی عدم پرداخت چک را دریافت کند. سپس، میتواند از روش‌های مختلفی برای به اجرا گذاشتن چک برگشتی خود و درخواست پرداخت وجه استفاده کند. این روش‌ها شامل سه نوع کیفری، حقوقی و ثبتی می‌باشد.
در صورتی که وجه چک صادر شده پرداخت نشود، دارنده چک میتواند به بانک مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت چک را دریافت کند. سپس با استفاده از روش‌های مختلفی میتواند چک خود را به اجرا بگذارد و وجه آن را مطالبه کند. این روش‌ها را می‌توان به سه دسته کیفری، حقوقی و ثبتی تقسیم کرد.
در صورتی که چک بلامحل صادر شده باشد، به این معنا که صادرکننده چک به میزان مبلغ چک در بانک اعتبار مالی نداشته باشد، دارنده چک میتواند از سه روش کیفری، حقوقی و ثبتی برای مطالبه مبلغ چک برگشتی اقدام کند. این روش‌ها در عرف به عنوان به اجرا گذاشتن چک برگشتی شناخته می‌شوند.
هر چند به لحاظ عرفی و قانونی به اجرا گذاشتن چک برگشتی غالباً ناظر بر اجرا گذاشتن چک با استفاده از شیوه ثبتی است، لازم به ذکر است که هر یک از روش‌ها و نحوه‌های به اجرا گذاشتن چک برگشتی برای مطالبه وجه آن، با دیگری متفاوت بوده و طبیعتاً آثار و پیامدهای مخصوص خود را به همراه خواهند داشت.
با وجود اینکه به اجرا گذاشتن چک برگشتی معمولاً از طریق روش ثبتی انجام می‌شود، اما باید توجه داشت که هر یک از روش‌های اجرای چک برگشتی برای مطالبه وجه آن، با یکدیگر متفاوت بوده و هر کدام پیامدها و آثار خاص خود را دارند.
بر این اساس، در ادامه این مقاله از دیجی کورو قصد داریم به بررسی روش‌ها و شیوه‌های مختلف اجرای چک برگشتی پرداخته و مراحل و نحوه انجام هر یک را به صورت تفصیلی بیان کنیم.
طریقه اجرا گذاشتن چک به روش کیفری
اولین روش برای به اجرا گذاشتن چک بلامحل یا برگشتی، شیوه کیفری است. در این روش، دارنده چک میتواند در صورت عدم پرداخت وجه چک توسط صادر کننده و برگشت خوردن چک، از صادر کننده به جرم صدور چک برگشتی شکایت کند. این شکایت با مراجعه به دادسرا و تنظیم شکواییه صدور چک برگشتی انجام می‌شود.
در خصوص نحوه به اجرا گذاشتن چک به شیوه کیفری، ذکر این نکته ضروری است که دارنده چک پس از مسدودی حساب چک برگشتی باید ظرف مدت 6 ماه از تاریخ دریافت گواهی عدم تادیه یا گواهی عدم پرداخت از بانک، به مراجع کیفری مانند دادسرا شکایت کند. در غیر این صورت، دیگر امکان به اجرا گذاشتن چک به شیوه کیفری و مجازات صادر کننده چک وجود نخواهد داشت. البته اقدام قانونی برای مطالبه چک برگشتی به شیوه کیفری نیازمند شرایطی است که در قانون آمده است.
به عنوان مثال:
صادر کننده در حساب بانکی خود معادل وجه چک صادر شده موجودی نقدی یا اعتبار بانکی نداشته باشد و یا بعد از صدور چک، وجهی که به اعتبار آن چک صادر کرده را از بانک خارج کند. همچنین اگر صادر کننده بعد از صدور چک به بانک دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد یا چک را به نحوی تنظیم کند که بانک از پرداخت آن خودداری کند.
در صورتی که صادر کننده با علم به بسته بودن حساب خود مبادرت به صدور چک کند نیز می‌توان از صادر کننده به شیوه کیفری شکایت کرد تا مجازات صدور چک برگشتی برای وی اعمال شود. این مجازات شامل حبس و محرومیت از داشتن دسته چک خواهد بود.
با توجه به مطالب مذکور، باید گفت که شکایت کیفری از صادر کننده چک را نمی‌توان به اجرا گذاشتن چک در مفهوم عام آن دانست. چرا که پس از اثبات جرم صدور چک بلامحل، دارنده چک باید برای مطالبه وجه چک و به اجرا گذاشتن آن، از شیوه‌های حقوقی یا ثبتی نیز استفاده کند.
لازم به ذکر است که با راه‌اندازی سامانه صیاد توسط بانک مرکزی و الزام به ثبت چک و انتقال آن از طریق این سامانه، پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نزدیک، حجم دعاوی کیفری مربوط به چک برگشتی به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
بیشتر بخوانید: وام سربازی 1403| شرایط و مدارک ثبت نام وام sarbazmaher.ir
نحوه اجرا گذاشتن چک به روش حقوقی
دومین روش برای به اجرا گذاشتن چک، استفاده از شیوه حقوقی است. در این بخش، دارندگان چک می‌توانند با تنظیم یک دادخواست حقوقی، چک برگشتی را به اجرا بگذارد. برای تنظیم دادخواست مطالبه چک بلامحل، باید برگه دادخواست مربوطه به صورت کامل پر شده و کپی چک بلامحل یا پرداخت نشده به علاوه کپی گواهی عدم پرداخت که از بانک دریافت شده است، ضمیمه دادخواست شود.
لازم به ذکر است که در این شیوه، دارنده چک هر زمان که بخواهد میتواند به دادگاه مراجعه کرده و چک خود را به اجرا بگذارد و از این بابت، محدودیت زمانی وجود ندارد. علاوه بر طی مراحل به اجرا گذاشتن چک، دارنده چک میتواند محکومیت صادرکننده چک را نسبت به پرداخت تمامی خسارت‌ها و هزینه‌های دادرسی از دادگاه تقاضا کند و همچنین میتواند ضمن دادخواست مطالبه وجه چک، درخواست صدور قرار تأمین خواسته برای توقیف اموال صادرکننده چک اعم از اموال منقول یا غیر منقول وی را نیز بنماید.
گفتنی است که به دلیل طولانی بودن فرآیند دادرسی دعوای به اجرا گذاشتن چک در دادگاه‌ها به شیوه حقوقی، این روش در عمل چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. با این حال، در برخی شرایط که شکایت کیفری از صادرکننده چک برگشتی امکان‌پذیر نباشد، می‌توان با استفاده از این شیوه، چک را به اجرا گذاشت و وجه آن را مطالبه کرد.
طریقه به اجرا گذاشتن چک به روش ثبتی
سومین روش برای به اجرا گذاشتن چک، شیوه ثبتی است. بر اساس قانون، “چک” نوعی سند لازم الاجرا محسوب می‌شود. در صورتی که صادرکننده چک نتواند به تعهدات خود مبنی بر پرداخت وجه چک عمل کند، دارنده چک میتواند چک مذکور را به اجرا بگذارد تا مبلغ آن را وصول کند. این نحوه اجرا گذاشتن چک برگشتی را می‌توان تحت عنوان “اجرا گذاشتن چک در مفهوم خاص” به کار برد.
برای وصول چک از طریق اجرای ثبت، دارنده چک ابتدا باید به بانک محال علیه مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت وجه چک برگشتی را دریافت کند. در مرحله بعد، باید به اداره ثبت اسناد محل مراجعه کرده و فرم مخصوص صدور اجراییه برای چک برگشتی یا چک پرداخت‌نشده را دریافت و تکمیل کند. سپس کپی چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت چک را ضمیمه نموده و تقاضای صدور اجراییه چک برگشتی نماید.
اجراییه چک برگشتی به صادرکننده چک یا بدهکار ابلاغ می‌شود تا ظرف مدت 10 روز وجه چک برگشتی را به دارنده آن بپردازد. در غیر این صورت، اموال صادرکننده چک توقیف خواهد شد. لازم به ذکر است که توقیف اموال بدهکار برای وصول وجه چک توسط دارنده در این روش در مهلت زمانی کوتاه‌تری نسبت به سایر روش‌ها انجام می‌شود.
البته پرداخت هزینه صدور اجراییه برای چک برگشتی به عهده شخص متقاضی، یعنی دارنده چک است و دارنده چک باید پنج درصد از کل مبلغ چک برگشتی را به عنوان هزینه صدور اجراییه چک برگشتی به اداره ثبت بپردازد. همچنین لازم به ذکر است که دارنده چک برگشتی باید اموالی را به اجرای ثبت معرفی کند که جزء مستثنیات دین صادرکننده چک نباشد.
مستثنیات دین شامل محل سکونت دارنده چک، خودرو و اسباب و اثاثیه ضروری زندگی وی است. علاوه بر این، با استفاده از شیوه ثبتی برای به اجرا گذاشتن چک برگشتی باید مراقب بود تا در مهلت ده‌روزه، بدهکار یا صادرکننده چک اموال خود را به اشخاص دیگر منتقل نکند؛ به نحوی که دسترسی به آنها عملاً غیرممکن شود.
همچنین بخوانید: سامانه سخا چیست؟ آموزش ثبت نام و ورود sakha.epolice.ir
نتیجه گیری:
در نهایت، برای به اجرا گذاشتن چک برگشتی، سه روش اصلی وجود دارد: شیوه کیفری، شیوه حقوقی، و شیوه ثبتی. هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارد و انتخاب بهترین روش بستگی به شرایط و نیازهای دارنده چک دارد. در روش کیفری، امکان مجازات صادرکننده چک وجود دارد اما نیازمند رعایت مهلت‌های قانونی خاصی است. در روش حقوقی، دارنده چک میتواند در هر زمانی اقدام کند، اما فرآیند دادرسی ممکن است طولانی باشد. روش ثبتی، به دلیل سرعت بیشتر در توقیف اموال بدهکار، معمولاً سریع‌تر به نتیجه می‌رسد، اما هزینه‌های مربوط به صدور اجراییه و محدودیت‌های مربوط به معرفی اموال مستثنیات دین را نیز به همراه دارد.
سوالات متداول (FAQ)
1. چه زمانی میتوانم از روش کیفری برای به اجرا گذاشتن چک برگشتی استفاده کنم؟
دارنده چک میتواند در صورت عدم پرداخت وجه چک و برگشت خوردن آن، به شرطی که ظرف مدت 6 ماه از تاریخ دریافت گواهی عدم تادیه یا گواهی عدم پرداخت از بانک به مراجع کیفری مراجعه کند، از روش کیفری استفاده کند.
2. آیا در روش حقوقی برای به اجرا گذاشتن چک برگشتی محدودیت زمانی وجود دارد؟
خیر، در روش حقوقی دارنده چک میتواند در هر زمان به دادگاه مراجعه کند و چک خود را به اجرا بگذارد و از این بابت محدودیت زمانی وجود ندارد.
3. چه مدارکی برای به اجرا گذاشتن چک به شیوه ثبتی لازم است؟
دارنده چک باید کپی چک برگشتی، گواهی عدم پرداخت از بانک، و فرم مخصوص صدور اجراییه را به اداره ثبت اسناد ارائه کند تا بتواند چک را به اجرا بگذارد.
4. هزینه‌های مربوط به صدور اجراییه در روش ثبتی چقدر است؟
دارنده چک باید پنج درصد از کل مبلغ چک برگشتی را به عنوان هزینه صدور اجراییه به اداره ثبت بپردازد.
5. در صورت عدم پرداخت وجه چک برگشتی در روش ثبتی، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم پرداخت وجه چک برگشتی ظرف مهلت 10 روز از ابلاغ اجراییه، اموال صادرکننده چک توقیف خواهد شد.
6. مستثنیات دین در روش ثبتی چیست؟
مستثنیات دین شامل محل سکونت دارنده چک، خودرو و اسباب و اثاثیه ضروری زندگی وی است. اموالی که جزء مستثنیات دین هستند، نمی‌توانند توسط دارنده چک برای وصول وجه چک توقیف شوند.
اگر در خصوص چک برگشتی سوال یا تجربه ای دارید در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید و بخش آموزشی را همراه ما مطالعه فرمایید.
نظرات کاربران