مالیات حقوق یکی از مهمترین مسائل در زمینه مالیات و اقتصاد است که به طور همزمان کارفرما و کارمندان را به خود مشغول می‌سازد. این حق الزحمه که از طریق بیمه‌های اجتماعی از کارکنان استخراج می‌شود، نقش اساسی در تأمین منابع مالی دولت را داراست.
کارفرما موظف است مالیات حقوق و مزایای کارکنان را از حقوق آنها کسر کرده و به خزانه دولت واریز کند. این فرآیند در برابر تغییرات سالانه در نرخ مالیات، چالش‌های خود را دارد و برخی افراد از پرداخت این مبالغ معاف می‌شوند.
مالیات حقوق یک نوع مالیات مستقیم است که به صورت مقطوع از حقوق و دستمزد کارمندان کسر می‌شود. در این نوع مالیات، پرداخت‌کننده تنها مسئول پرداخت آن نیست؛ بلکه یک شخص یا نهاد دیگر نیز در میانه این فرآیند قرار دارد که مبلغ مالیات را از منابع مختلف جمع‌آوری کرده و به سازمان مالیاتی کشور پرداخت می‌کند در مقاله زیر از دیجیکورو به بررسی و نحوه محاسبه مالیات بر حقوق می پردازیم.
مالیات حقوق چیست؟
نرخ مالیات بر حقوق کارگران و کارمندان هر سال در قانون بودجه مربوطه تعیین و تصویب می‌شود. این نرخ‌ها در جدول مالیات حقوق مربوط به هر سال، برای استفاده کارفرمایان، کارگران و کارمندان اعلام می‌شود. قبل از ورود به بحث مالیات بر درآمد حقوق، ضروری است که اطلاعاتی در مورد آن داشته باشیم. مالیات به طور کلی به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می‌شود، و مالیات بر درآمد یکی از معروف‌ترین انواع مالیات مستقیم است که مالیات حقوق نیز جزء آن است.
بنا به ماده ۸۲ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (به هر شکلی، حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود برای اشتغال در ایران و بر اساس مدت یا کار انجام یافته، به صورت نقد یا غیرنقد دریافت می‌کند، مشمول مالیات حقوق است. همچنین، درآمد حقوقی که در طول مأموریت خارج از کشور (توسط دولت جمهوری اسلامی ایران یا اشخاص مقیم ایران) از منابع ایرانی به شخص پرداخت می‌شود، نیز مشمول مالیات حقوق می‌شود.
فرقی نمی‌کند که کارفرمای شخص حقیقی یا حقوقی باشد، و همچنین تفاوتی نمی‌کند که شخص حقوقی دولتی یا خصوصی باشد. هرگاه شخص در ازای انجام کار برای شخص دیگری مزد دریافت کند و نیروی کار او محسوب شود، مشمول مالیات حقوق خواهد بود.
طریقه محاسبه مالیات بر حقوق
با توجه به ماده ۸۳ قانون مالیات‌های مستقیم، محاسبه حقوق بر اساس دستمزد دریافتی انجام خواهد شد. درآمد مشمول مالیات حقوق شامل حقوق (مقرری یا مزد یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل، اعم از مستمر و یا غیرمستمر است، قبل از کسور و پس از کسر معافیت‌های مقرر در قانون.
به عبارت دیگر، ابتدا اصل حقوق به همراه مزایایی مانند حق اولاد، حق ماموریت و مزایای مشابه آن جمع می‌شود و سپس معافیت‌های مالیاتی از آن کسر می‌شود. مبالغ نهایی، اساس محاسبه مالیات بر حقوق است.
مهم است بدانید که در محاسبه مالیات بر حقوق، کسورات از مبلغ دستمزد کسر نخواهد شد. به عنوان مثال، اگر دستمزد یک فرد به همراه مزایا مبلغ ۲۲ میلیون تومان باشد و او ۳ میلیون تومان اقساط وام داشته باشد، میزان خالص دریافتی او ۱۹ میلیون تومان خواهد بود. اما برای محاسبه مالیات حقوق، مبلغ ۲۲ میلیون تومان مبنای محاسبه است.
نکته مهم این است که در مورد درآمد بر حقوق، هم درآمد نقدی و هم درآمد غیرنقدی در محاسبه مالیات موردنظر قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: ثبت نام فوری وام ازدواج در کمترین زمان
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد حقوق غیرنقدی
درآمدهای غیرنقدی مشمول مالیات بر حقوق به صورت زیر می باشد:
۱. مسکن با اثاثیه: بر اساس این قانون، مسکن با اثاثیه معادل ۲۵ درصد و بدون اثاثیه معادل ۲۰ درصد از حقوق و مزایای مستمر نقدی در ماه (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم)، پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود، محاسبه می‌شود.
۲. اتومبیل اختصاصی: بر اساس این قانون، اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ۱۰ درصد و بدون راننده معادل ۵ درصد از حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم) در ماه، پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود، محاسبه می‌شود.
توجه: به خرید و فروش وسایل نقیله هم مالیات تعلق میگیرد و ما باید مالیات نقل و انتقال خودرو را هم پرداخت کنیم.
۳. سایر مزایای غیرنقدی: سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام‌شده برای پرداخت‌کننده حقوق در نظر گرفته می‌شود.
به عنوان مثال، اگر کارفرما خانه‌ای با اثاثه در اختیار فردی قرار دهد که دارای حقوق مستمر ماهانه ۲۰ میلیون تومان است و بابت این خانه ماهانه ۱ میلیون تومان از حقوق او کسر گردد، در محاسبه حقوق برای اخذ مالیات، ۲۵ درصد حقوق، یعنی ماهانه ۵ میلیون تومان لحاظ شده و سپس مبلغ ۱ میلیون تومانی که کارفرما از حقوق او کسر می‌کند، از این مقدار کم می‌شود. در نهایت، مبلغ ۴ میلیون تومان به حقوق وی جهت محاسبه مالیات اضافه می‌شود. به عبارت دیگر، مبنای محاسبه حقوق وی برای مالیات، ۲۴ میلیون تومان خواهد بود.
نرخ مالیات و جدول معافیت های مالیاتی
در محاسبه مالیات حقوق، ابتدا باید معافیت‌های مورد نظر در قانون را از میزان حقوق کسر کرد. این معافیت‌ها، که در ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم ذکر شده است، شامل موارد زیر است:
۱. رؤسا و اعضای مأموریت‌های سیاسی و دیپلماتیک خارجی: درآمد حاصل از حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل.
۲. کارمندان موسسات فرهنگی دولت‌های خارجی: درآمد حاصل از حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل.
۳. کارشناسان خارجی با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران: درآمد حاصل از حقوق دریافتی از دولت متبوع یا موسسات بین‌المللی به شرط معامله متقابل.
۴. کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها: درآمد حاصل از حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران به شرط معامله متقابل.
۵. مزایایی مانند حقوق بازنشستگی، وظیفه، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت، و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.
۶. هزینه‌های مسافرت مربوط به شغل.
۷. مسکن واگذاری و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی.
۸. وجوه حاصل از بیمه برای جبران خسارت بدنی و معالجه.
۹. عیدی سالانه و پاداش آخر سال.
۱۰. هزینه‌های معالجه پرداختی به پزشک یا بیمارستان.
۱۱. مزایای غیرنقدی حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت مالیاتی.
۱۲. درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح.
این معافیت‌ها برای محاسبه مالیات حقوق در نظر گرفته نمی‌شوند.
آیا اضافه کاری هم مشمول مالیات حقوق می باشد؟
اضافه کاری نیز مشمول مالیات حقوق می‌شود. زمانی که یک کارمند اضافه کار انجام می‌دهد و بابت آن درآمدی دریافت می‌کند، این درآمد اضافه کاری نیز باید در محاسبه مالیات حقوق مورد توجه قرار گیرد. در واقع، هرگونه درآمد حاصل از حقوق و دستمزد، از جمله حقوق اصلی و هرگونه مزایا اضافی مانند اضافه کاری، مشمول مالیات حقوق می‌شود. این درآمدها پس از کسر معافیت‌های مالیاتی مورد قبول، مبنای محاسبه مالیات حقوق را تشکیل می‌دهند.
مالیات حقوق بازنشستگان چگونه محاسبه می شود؟
بر اساس ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، برخی از درآمدها معاف از مالیات حقوق هستند و این شامل حقوق بازنشستگی نیز می‌شود. این معافیت‌ها شامل حقوق بازنشستگی، پایان خدمت، بازخرید خدمت، خسارت اخراج و سایر مزایا مشابه می‌شود. به عبارت دیگر، حقوق بازنشستگان بیمه تامین اجتماعی از پرداخت مالیات حقوق معاف می‌باشد و این معافیت برای تمامی درآمدهای بازنشستگی اعم از حقوق بازنشستگی اصلی، پایان خدمت، بازخرید خدمت، خسارت اخراج و سایر مزایا مشابه اعمال می‌شود.
تفاوت محاسبه مالیات حقوق کارمندان دولتی و غیر دولتی
تعریفی که در قانون مالیات‌های مستقیم ارائه شده است، به طور کلی اشاره به همه افرادی که برای فرد دیگری، چه حقیقی و چه حقوقی، کار می‌کنند و در قبال آن دستمزد دریافت می‌کنند، می‌کند. این تعریف همچنین بیان می‌کند که این افراد مشمول مالیات حقوق می‌شوند.
به این ترتیب، تفاوتی میان کارکنان دولتی و غیردولتی در این مورد وجود ندارد. همه افرادی که به عنوان کارمند در بخش‌های مختلف، شامل بخش دولتی یا خصوصی فعالیت می‌کنند، بر اساس قانون مشمول مالیات حقوق هستند و موظف به پرداخت مالیات حقوق می‌باشند.
مالیات حقوق کارگران به چه صورت است؟
مالیات حقوق کارگران و کارمندان در اکثر کشورها بر اساس نرخهای پله‌ای تعیین می‌شود، که به میزان درآمد کسب شده بستگی دارد. این نرخ‌ها به طور کلی به افزایش درآمد، افزایش نرخ مالیات را نتیجه می‌دهد. این روش از پایه‌های عدالت مالیاتی است که به افراد با درآمدهای بالاتر سهم بیشتری از مالیات را تحمیل می‌کند، در حالی که افراد با درآمدهای کمتر، سهم کمتری را پرداخت می‌کنند.
مثالی که ارائه دادید درست است. افراد با درآمد بین 12 میلیون تومان تا 16 میلیون و 800 هزار تومان 10% مالیات پرداخت می‌کنند، در حالی که افراد با درآمد بین 16 میلیون و 800 هزار تومان تا 27 میلیون و 600 هزار تومان 15% مالیات پرداخت می‌کنند. این نرخهای مالیاتی به طور معمول هر سال با تصویب بودجه و تغییرات اقتصادی ممکن است تغییر کنند، اما الگوی پله‌ای حفظ می‌شود.
استفاده از نرم‌افزارهای حقوق و دستمزد برای محاسبه مالیات بر حقوق، به مدیران مالی و حسابداران کمک می‌کند تا به راحتی مالیات حقوق را بر اساس درآمد و پله‌های مالیاتی مربوطه محاسبه کنند و فرآیند پرداخت مالیات را ساده‌تر نمایند.
مقاله مهم : مشاهده ابلاغیه جدید با کد ملی و رمز شخصی
جدول مالیات بر حقوق سال 1403
مالیات حقوق در قانون مالیات‌های مستقیم تعیین شده است، اما تغییراتی که هر سال در قوانین بودجه اعمال می‌شود نیز بر تعیین میزان مالیات حقوق تأثیر دارد. بودجه قانونی است که تعیین می‌کند چگونه درآمدهای مورد مالیات به منابع مختلف دولت تخصیص می‌یابد. به عبارت دیگر، تعیین مالیات حقوق به تغییراتی که در قانون بودجه اعمال می‌شود وابسته است.
در اینجا، مجموع درآمدهای اشخاص حقیقی، شامل انواع درآمدهایی از جمله حقوق و مزایا، مقرری یا مزد، حق شغل، حق شاغل، فوق‌العاده‌ها، اضافه کار، حق‌الزحمه، و غیره، در نظر گرفته می‌شود. سپس پس از کسر بخشودگی، معافیت‌ها و سایر مشوق‌های مقرر در قوانین مالیاتی و بودجه، نرخ مالیات بر این درآمدها مشخص می‌شود و مبلغ مالیات محاسبه می‌شود.
| ردیف | حقوق مشمول مالیات (ریال) | نرخ مالیات حقوق |
| 1 | 0 تا 120،000،000 | معاف از مالیات |
| 2 | 120،000،000 تا 168،000،000 | 10% درصد |
| 3 | 168،000،000 تا 276،000،000 | 15% درصد |
| 4 | 276،000،000 تا 408،000،000 | 20% درصد |
| 5 | بیشتر از 408،000،000 | 30% درصد |
برای محاسبه مالیات حقوق کارکنان بر اساس درآمدهایشان، جدولی که مبتنی بر معافیت‌ها، بخشودگی‌ها و سایر مشوق‌های مقرر در قوانین مالیاتی و بودجه است، بسیار مفید است. این جدول میتواند به کارفرمایان و کارکنان کمک کند تا به راحتی مبلغ مالیات حقوق را محاسبه کرده و مطابق با قوانین مالیاتی پرداخت کنند. در این جدول، با توجه به درآمدهای مختلف کارکنان و معافیت‌ها و کاهش‌های مالیاتی مربوط به آنها، نرخ مالیات حقوق برای هر دسته از درآمدها مشخص می‌شود.
استفاده از چنین جدولی برای محاسبه مالیات حقوق، به کارفرمایان و کارکنان کمک می‌کند تا از دقت و صحت محاسبات خود اطمینان حاصل کنند و از هرگونه نقص یا اشتباه در محاسبات مالیاتی جلوگیری کنند.
طریقه ارسال فایل مالیات بر درامد حقوق
مهلت ارسال لیست مالیات حقوق کارکنان به سازمان امور مالیاتی و پرداخت مالیات حقوق تا پایان ماه بعد، یعنی آخرین روز ماه بعدی، امکان تسویه و پرداخت مالیات را فراهم می‌کند. این مهلت برای اطمینان از تسلیم به موقع لیست مالیات حقوق و پرداخت به موقع مالیات تعیین شده است. به عبارت دیگر، مهلت پرداخت مالیات حقوق تا آخرین روز ماه بعد از ماهی است که مربوط به درآمد مورد نظر می‌باشد.
در صورت عدم رعایت این مهلت، کارفرما ممکن است مشمول جریمه و پرداخت سود و زیان به دلیل تأخیر در پرداخت مالیات حقوق شود. بنابراین، ارسال لیست مالیات حقوق کارکنان و پرداخت به موقع مالیات حقوق بسیار مهم است تا از عواقب ناخوشایندی جلوگیری شود و کارفرما به طور قانونی عمل کند.
جرائم عدم پرداخت مالیات بر حقوق
ماده ۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم به وضوح اشاره دارد که کسانی که پرداخت مالیات حقوق را انجام نمی‌دهند یا مبلغ کمتری از مبلغ واقعی را واریز می‌کنند، مشمول جریمه خواهند شد.
سازمان مالیات مکلف است اقدامات لازم را برای شناسایی افرادی که اقدام به محاسبه و پرداخت مالیات حقوق نمی‌کنند، انجام دهد و جرائم مالیاتی را علیه آنها اعمال کند. در صورتی که کارفرما فهرست حقوق کارکنان را به سازمان امور مالیاتی ارسال نکند، مشمول جریمه ۲ درصد حقوق پرداختی خواهد شد. اما اگر اقدام به پرداخت مالیات حقوق نشود، مشمول جریمه ۱۰ درصدی مالیات پرداخت نشده خواهد شد.
به این ترتیب، کارفرماها باید از اهمیت و اهمال نکردن در پرداخت مالیات حقوق آگاه باشند تا از مشمولیت جرائم مالیاتی و جریمه‌های مربوطه جلوگیری کنند و از تبعات قانونی جلوگیری نمایند.
در نتیجه:
تعیین مالیات بر حقوق کارکنان و کارمندان مطابق با قوانین مالیاتی و بودجه سالیانه انجام می‌شود. این مالیات براساس درآمد کسب شده توسط افراد تعیین می‌شود و میزان آن نیز به توجه به درآمد و معافیت‌های موردنظر محاسبه می‌شود.
سازمان‌های مالیاتی مسئول اعمال مقررات مربوط به مالیات حقوق و تحقق پرداخت آن می‌باشند. افرادی که مالیات حقوق را پرداخت نمی‌کنند یا مبالغ کمتری از مبالغ واقعی را پرداخت می‌کنند، ممکن است مشمول جرایم و جریمه‌های مالیاتی شوند.
کارفرماها باید مسئولیت پرداخت مالیات حقوق کارکنان خود را به‌طور دقیق و به موقع انجام دهند. عدم رعایت این مسئولیت میتواند منجر به مشکلات قانونی و مالی برای آنها شود، از جمله مشمولیت جرایم و جریمه‌های مالیاتی.
مقاله مفید: آموزش ورود به سامانه میخک تمدید گذرنامه
سوالات پر تکرار:
1.چه وقت باید کارفرماها لیست مالیات حقوق کارکنان خود را بارگذاری کنند؟
- کارفرماها موظفند تا لیست مالیات حقوق کارکنان خود را تا پایان ماه بعد تسلیم سازمان امور مالیاتی کنند.
2.چه مقادیری از مبلغ پرداختی به عنوان مالیات حقوق معاف می‌شود؟
- مبلغ حقوقی که معاف از مالیات است ابتدا تعیین شده و سپس نرخ مالیات به صورت پله‌ای بر اساس میزان درآمد محاسبه می‌شود.
3.چه عواقبی برای کارفرماها دارد اگر مالیات حقوق کارکنان را به موقع واریز نکنند؟
- کارفرماها در صورت عدم پرداخت مالیات حقوق به موقع، ممکن است مشمول جرایم و جریمه‌های مالیاتی شوند، از جمله پرداخت جریمه بر اساس درصدی از حقوق پرداختی یا حتی جریمه بر اساس مبلغی از مالیات پرداخت نشده.
4.آیا نرخ مالیات بر حقوق برای کارگران دولتی و غیردولتی متفاوت است؟
- نرخ مالیات بر حقوق برای همه کارگران و کارمندان به صورت یکسان تعیین می‌شود، اما میزان آن بر اساس درآمد کسب شده توسط هر فرد متفاوت است.
در متن بالا اگر نکته ای می دانید که میتواند مقاله را کاملتر کند در بخش نظرات و کامنتها با ما به اشتراک بگزارید و قسمت آموزشی را برای پاسخ به سوالاتتان مطالعه بفرمایید.
نظرات کاربران